به نقل از «آنا»

میراث بی‌پایان آسیموف برای علم

تاریخ انتشار: ۱۸ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۰۷۴۱۳۰

خبرگزاری علم و فناوری آنا، سعید سیمرغ؛ بیست‌وچهار سال پیش، در ساعت 2:30 بامداد روز 6 آوریل سال 1992 میلادی، دنیا یکی از بزرگ‌ترین نوابغ خود را از دست داد. آیزاک آسیموف را بیشتر از هر چیزی با داستان‌های علمی‌تخیلی‌اش می‌شناختند، ولی آسیموف، با کتاب‌هایی که در زمینه‌ی علم برای عامه نوشته بود نقش به‌سزایی در علاقه‌مند کردن نوجوانان هم‌عصرش و حتی سال‌های پس از مرگش به علم ایفا کرد، طوری که امروز کم پیدا می‌شوند افرادی که به کارهایی در زمینه‌‌های مرتبط با علم مشغولند، ولی در دوران کودکی و نوجوانی کتاب‌های آیزاک آسیموف را ندیده و نخوانده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آسیموف اگرچه نویسندگی را با نوشتن داستان‌های علمی‌تخیلی آغاز کرد و تا پایان عمر به این کار ادامه داد، ولی در دهه‌ی 1950 میلادی و با آغاز عصر فضا متوجه شد که جامعه، مخصوصاً نوجوانان نیاز دارند که مطالب علمی، به شکل قابل فهم و به دور از پیچیدگی‌های تخصصی به آن‌ها آموزش داده شود و کمر همت بست تا به این نیاز جامعه پاسخ گوید. او ده‌ها سال به این کار ادامه داد و صدها کتاب در زمینه‌های گوناگون علمی نوشت که همگی آن‌ها علاوه بر دقیق بودن، مطالب علمی را به گونه‌ای ساده و قابل درک به کودکان، نوجوانان و بزرگسالانی آموخت که به علم علاقه‌مند بودند.

گستره‌ی آثار علمی آسیموف شگفت‌انگیز بود. او با این‌که خود دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی زیست‌شیمی بود و از این رشته مدرک دکترا داشت، علاوه بر رشته‌ی تخصصی خود در زمینه‌های ستاره‌شناسی، فیزیک، زیست‌شناسی، ریاضیات و زمینه‌های دیگر آثار بسیاری را از خود به‌جا گذاشت. اگرچه خیلی از آثار آسیموف به دلیل گذر زمان نیازمند به‌روزرسانی‌هایی هستند، ولی در زمینه‌ی کلیات علم و تاریخچه‌ی آن هنوز هم از لحاظ محتوایی معتبر به‌شمار می‌روند.

آسیموف در زمانی دوران کودکی و نوجوانی خود را گذراند که مجله‌های علمی‌تخیلی جزو خواندنی‌های محبوب به‌شمار می‌رفتند و آیزاک نوجوان هم یکی از دلباختگان آن‌ها بود. علاقه‌ی او به ادبیات علمی‌تخیلی به‌قدری زیاد بود که در هفده سالگی قصد کرد دست خود را در این زمینه بیازماید و پس از چند تلاش ناموفق توانست نخستین داستان خود را بفروشد.

اگرچه آسیموف در ابتدا قصد داشت تا جایی به نوشتن داستان‌های علمی‌تخیلی ادامه دهد که بتواند هزینه‌های تحصیلش را تأمین کند، و حتی گاهی وقفه‌هایی طولانی در دوران نویسندگی‌اش رخ داد، ولی درنهایت نوشتن به پیروزی رسید، طوری که در دوران تدریسش در دانشگاه بوستون نیز به نوشتن ادامه داد و در همان زمان خودش را بیشتر یک نویسنده می‌دانست تا استاد دانشگاه. مهارت آسیموف در داستان‌نویسی موجب شد تا نوشته‌های علمی او نیز برای خوانندگان شیرین و مفرح باشد و همین به آن‌ها کمک می‌کرد تا به علم بیشتر علاقه‌مند شوند.

در سال 1993 آسیموف تحت عمل جراحی قلب قرار گرفت و حین این عمل، خون آلوده به HIV به او تزریق شد، اتفاقی که پس از عمل، او را حتی تا پای مرگ نیز پیش برد، ولی جان به در برد تا برای نه سال دیگر نیز به نوشتن ادامه دهد. بااین‌حال سلامتی او رو به افول بود و در سال 1990 به اصرار همسرش آزمایش خون انجام و ابتلای او به ایدز آشکار شد.

ازآنجایی‌که در آن زمان ذهنیت بسیار منفی‌ای در مورد مبتلایان به ایدز وجود داشت و خیلی‌ها گمان می‌کردند که این بیماری از راه همنشینی صرف واگیر دارد، این موضوع از عموم مردم پنهان نگه داشته شد تا او و خانواده‌اش منزوی نشوند. طوری که پس از مرگ آسیموف در سال 1992، برادر او اعلام کرد که آسیموف در اثر از کار افتادن قبل و کلیه‌اش درگذشته است. اما در سال 2002، همسر او در زندگی‌نامه‌ای که برای او نوشت دلیل اصلی مرگ آسیموف و پنهان ماندن آن دلیل را به‌صراحت توضیح داد.

اگرچه سی و دو سال از مرگ آسیموف می‌‌گذرد، ولی دنیای علم هنوز هم به او، همین‌طور مردانی چون او که به ترویج علم برای عامه می‌پردازند مدیون است.

انتهای پیام/

منبع: آنا

کلیدواژه: یادداشت علم آیزاک آسیموف علمی تخیلی علمی تخیلی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۰۷۴۱۳۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تهدیدی برای شهر باستانی جیرفت

آغاز ساخت یک شهرک جدید در جیرفت و در عرصۀ شهر باستانی معروف به «دقیانوس»، این محوطه تاریخی را در تهدید قرار داده است.

به گزارش ایسنا، جمعی از فعالان و دوستداران میراث فرهنگی اطلاع دادند: فاز نخست تسطیح اراضی برای احداث «شهر نوین جیرفت» به مساحت ۲۱۶ هکتار چند روزی است در غرب مجموعه باستانی «دقیانوس» شروع شده است. این شهرک­‌سازی درست در میان آثار و بقایای به‌جامانده از شهر کهن جیرفت قرار می‌گیرد. در حالی که عرصه و حریم محوطۀ شهر دقیانوس هنوز تدقیق نشده است، اما شواهد سطحی نشان می‌دهد که شهر نوین جیرفت در این عرصه قرار می‌گیرد. بر اساس تصاویر هوایی مشخص است که گورستان در جنوب شهر نوین و بخشی از سامانه آبرسانی و قنات­‌های کهن متصل به دقیانوس درست در غرب و میانۀ محل شهر نوین قرار دارند. همچنین تپه­‌های شمال­ غربی که مملو از قطعات سفال، تکه­‌های آجر و بقایای معماری است در شمال شهر نوین قرار می­‌گیرد.

به گمان باستان‌شناسان، بی‌شک راه ارتباطی شهر نوین از کوچه پس­‌کوچه­‌های «کهورویه» نخواهد گذشت، بلکه در آینده محوطۀ ارزشمند «قمادین» برای ایجاد پل و اتوبان ارتباطی بین شهر امروزی جیرفت و شهر نوین تسطیح خواهد شد و از بین خواهد رفت.

قمادین همان شهری است که مارکوپولو آن را کَمادی نامیده و نوشته است که کمادی پیش از این شهری بزرگ و پرشکوه بوده، ولی اکنون (سدۀ ۷ قمری / ۱۳ میلادی) کوچک و کم‌اهمیت شده است، زیرا مغولان چند بار آن را ویران ساخته‌اند. کمادی در سدۀ ۱۳ قمری / ۱۹ میلادی در شمال جیرفت شناسایی شد. مردم بومی ویرانه‌های آن را شهر دقیانوس می‌نامند (گابریل، ۱۲۹؛ سایکس، ۲۶۷). برخی همین شهر دقیانوس را شهر جیرفت کهن دانسته‌اند (دایره‌المعارف بزرگ اسلامی). از قمادین به عنوان خزانۀ نفایس چین و ختا، هندوستان، حبشه، زنگبار، روم، مصر، ارمنستان، آذربایجان، ماوراءالنهر، خراسان، فارس و عراق یاد شده است.

فعالان میراث فرهنگی می‌گویند: بخشی از عرصه و حریم این مجموعه باستانی ارزشمند نیز کمتر از دو دهه پیش به صورت قطعات یک هکتاری به گروهی از بازنشسته‌های کشوری واگذار شده است. این بخش که بیش از ۷۰  هکتار وسعت دارد مشخص نیست طی چه سازوکار و با استناد به کدام قانون و کدام استعلام از میراث فرهنگی واگذار شده است و چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟

اکنون این پرسش‌ها از سوی جمعی از باستان‌شناسان و فعالان میراث فرهنگی مطرح شده است که آیا این طرح، ملاحظات مربوط به «ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی» (اتاف) را در نظر گرفته است؟ همچنین، شورای‌ عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه ۲۰ آذر ۱۴۰۲ مصوب کرده بود که برای «الحاق ۲۹۹ هکتار اراضی به محدوده شهر جیرفت در راستای طرح نهضت ملی مسکن» ضرورتاً باید «ملاحظات مربوط به حریم منظر اثر ثبتی در محدوده الحاقی با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان در طرح اعمال شود.» آیا وزارت میراث فرهنگی به این موضوع رسیدگی کرده است؟ آیا توسعه جیرفت با نابودی ارزش‌­ها و دارایی­‌های تاریخی و فرهنگی آن دنبال خواهد شد یا میراث و ارزش‌های فرهنگی برای نسل­‌های آینده حفظ خواهند شد؟

بقایای شهر دقیانوس

جیرفت از کهن‌ترین تمدن‌های بشری است و حدود پنج‌هزار سال قدمت دارد و الواح خطی یافته‌شده از آن نشان‌دهنده یکی از نخستین خط‌های اختراع‌شده توسط بشر معرفی شده است. این محوطه باستانی پیش از این، با غارت گسترده‌ای مواجه شده بود؛ اوایل دهه ۸۰ که «هلیل‌رود» در جنوب استان کرمان، طغیان کرد و گورهای باستانی و اشیاء دفن‌شده در آن آشکار شد و مردم با بیل و کلنگ راهی این منطقه شدند، آن زمان جیرفت را پنیری سوئیسی توصیف می‌کردند که حفاران آن را برای یافتن اشیاء تاریخی سوراخ سوراخ کرده بودند.

تصویر ماهواره‌ای بخشی از بقایای شهر کهن جیرفت بقایای شهر کهن جیرفت

انتهای پیام